بطور حتم شما در طبیعت پیرامون خود و یا حتی در خانه تان با عنکبوت و تار عنکبوت روبرو شده اید . آیا تا کنون با دقت به این پدیده ی شگفت انگیز اندیشیده اید ؟ آیا هیچ فکر کرده اید که زندگی عنکبوت چگونه است و تار عنکبوت از چه ویژگیهای خاصی برخوردار است و خداوند چگونه قدرت گوشه ای از قدرت بیکرانش را در حیات این موجود عجیب به نمایش گذارده است ؟
در این برنامه شما را با قسمتی از زندگی و ویژگی های عنکبوت اشنا می کنیم تا بیش از پیش به حکمت و قدرت پروردگار دانا پی ببریم .
***عزیزان ! عنکبوت‌ها جانوران بي مهره ی شکارگري‌اند که داراي بدني دوبخشه و هشت پا هستند. عنکبوت ها فاقد بخش‌هاي جونده ی دهان و بال‌اند. آنها در راسته ی عنکبوت‌ها طبقه‌بندي مي‌شوند که خود يکي از چند راسته ی رده ی بزرگتر عنکبوتيان می باشد . رده ی عنکبوتيان دربردارنده ی گونه‌هايي چون گزدم و کنه است. عنکبوت در محل زندگي خودش تارهايي را درست مي کندتا بتواند به شکار مگس وحشرات کوچک نظير آن پرداخته و غذايش را تهيه کند تارهايي که عنکبوت به وجود مي آورد داراي يک شکل هندسي بسيار دقيق و اغلب زيبا مي باشد اين تارها با همه ي زيبايي و دقتي که در ساختمان آنها به کار رفته است در حقيقت دامي مهلک و کشنده براي بسياري از حشرات مي باشد .
***یاران ! یکی از شگفتی های منحصر به فرد عنکبوت ، تنیدن تار است . «تار عنکبوت» فقط از يک نوع ماده تشکيل نشده است. گونه‌هاي مختلف «عنکبوت» انواع مختلفي از «تار» را توليد مي کنند. بعضي از عنکبوت‌ها هفت نوع «غده»‌ي مختلف دارند که هرکدام از اين غده‌ها يک نوع تار متفاوت توليد مي‌کند و هر نوع «تار» کار خاصي را انجام مي‌دهد.
تارهاي مختلف ويژگي‌هاي فيزيکي متفاوتي دارند ولي تمام آن‌ها نسبت به ساير مواد طبيعي و مصنوعي بسيار قوي هستند. و جالب است بدانید ، يک «تار عنکبوت» بسيار قوي‌تر از يک قطعه «فولاد» هم‌وزنش است. «قطر» يک تار عنکبوت يک دهم قطر «موي انسان» است.
وقتي يک حشره با تار برخورد مي کند، کش آمدن اين ماده‌ي زمينه باعث مي‌شود که تار عنکبوت بتواند انرژي پرواز حشره را جذب کند. براستی چه کسی جز پروردگار یکتا توانایی آفریدن چنین موجود عجیبی را دارد ؟.
***دوستان ! از شگفتی های دیگر عنکبوت ها ، نحوه ی حرکت پاهای این جاندار است . بيشتر حيوانات ، از ماهيچه ها براي خم کردن مفصل ها کمک می گیرند ولي عنکبوت ها چنين عضلاتي ندارند.اين بندپايان داراي پاهايي هستند که به بدنه ي اصلي متصل شده است.بدنه با منقبض شدن و منبسط شدن مايعي را به دورن پاها پمپاژ مي کند.هر چند عنکبوت ها رگ و يا خون حقيقي ندارند ولي مايع فشرده شده اي به نام هيموليمف (haemolymph)دارند که فضاهاي خالي سراسر بدن عنکبوت را پر مي کند. امروزه دانشمندان دریافته اند که این ويژگي عنکبوت منحصر به فرد است و براي ساخت ابزارهاي فضايي بسيار مناسب است.
***عزیزان ! عنکبوت یکی از حیواناتی است که در قرآن کریم از آنها نام برده شده است . قرآن كريم ، مَثَل كساني كه غير خدا را تكيه‌گاه خويش قرار داده‌اند، مَثَل عنكبوتي ميداند كه بر‌خانه تنيده از تار خويش تكيه داده است، در حالي كه سُست‌ترين خانه، خانه عنكبوت است.
خداوند در آیه ی 41 سوره ی عنکبوت می فرماید : " مَثَل كساني كه أوليايي جز خدا گرفته‌اند، مَثَل عنكبوتي است كه خانه‌اي ساخته است و چه سُست خانه‌اي است خانه عنكبوت، اگر اينان بدانند " .
نگاهي ساده و مقايسه‌اي اجمالي بين خانه عنكبوت و آشيانه و خانه ديگر موجودات زنده، نشان دهنده آنست كه سست‌ترين و نا مطمئن‌ترين خانه، خانه عنكبوت است . خانه ی عنکبوت ، نه تنها هيچ مقاومتي در مقابل باد، طوفان، سيل، زلزله و باران ندارد كه كودكي با خلال جاروبي ميتواند به راحتي تمام تار و پودش را درهم ريخته و او را متلاشي كرده و به دور اندازد. این خانه ، هيچ نوع پوششي در مقابل سرما و گرما ندارد و هيچ نوع حفاظ و مانعي در مقابل دشمن به حساب نميايد و بود و نبودش مساوي است. و بالاخره اینکه خانه عنکبوت ، هيچ نوع استتاري محسوب نميشود، بلكه برعكس، خود راهنماي دشمن به سمت عنكبوت است.
***یاران ! یکی از شگفتی های زندگی عنکبوت این است که این جانوران با جفت خودحرف مي‌زنند . عنكبوت‌ها با استفاده از پرتوهاي ماوراي بنفش B با جفت‌هاي احتمالي خود صبحت مي‌كنند . 
در حالي كه طبق اطلاعات دانشمندان، اغلب ، پرتوهاي ماوراي بنفش A در ارتباطات جانوران مورد استفاده قرار مي‌گيرند ، بررسی ها در مورد زندگی عنکبوتها نشان می دهد که پرتوهاي ماوراي بنفش B نيز براي همين منظور در بين جانداران مورد استفاده قرار مي گيرند. اما هنوز براي دانشمندان مشخص نيست كه عنكبوت‌هاي ماده چطور نور پرتوهاي ماوراي بنفش B را شناسايي مي‌كنند.
***دوستان ! امروزه ثابت شده است که عنکبوت می تواند در خدمت بشريت قرار گیرد . دانشمندان مي‌گويند از تار عنکبوت که محکمترين الياف طبيعي شناخته شده است مي‌توان براي ساخت زردپي‌هاي مصنوعي و يا ترمیم رباطهاي آسيب‌ديده استفاده کرد. قدمت داستانهايي در مورد فوايد درماني تار عنکبوت در مبارزه با عفونت‌ها، بند آوردن خونريزي و التيام زخم‌ها به چند هزار سال قبل بازمي‌گردد.
همچنین دانشمندان به اين نتيجه رسيده‌اند که مي‌توان از تار عنکبوت همچون چارچوبي براي ترمیم رباطهاي آسيب ديده استفاده کرد. پارگي رباطهاي قدامي ، يکي از شايع‌ترين جراحت‌هاي زانو در جهان است.
دانشمندان همچنين به دنبال تهيه نخ‌هاي بخيه فوق‌العاده ظريف از تار عنکبوت براي عمل‌هاي جراحي و درمان آسيبهاي چشم يا اعصاب هستند.
اين نخ‌ها بطور بالقوه زخم را التيام مي‌دهند بدون آنکه اثري از زخم برجا بماند. 
***عزیزان ! شاعر بلند آوازه ، عطار نیشابوری هم در زمینه ی عبرت آموزی از عنکبوت و خانه ی بی بنیاد او شعری دارد که خالی از لطف نیست .
دیده ای آن عنکبوت ِ بی قرار در خیالی می گذارد روزگار
پیش گیرد وَهم ِ دور اندیش را خانه ای سازد به کُنجی خویش را
بو العجب ،دامی بسازد از هوس تا مگر در دامَش افتد یک مگس
چون مگس افتد به دامش سر نگون بَر مَکَد از عِرق ِ آن سرگشته،خون
بعد از آن خشکش کند بر جایگاه قوت خود سازد ازو تا دیرگاه
ناگهی باشد که آن صاحب سرای چوب اندر دست اِستاده به پای
خانه ی آن عنکبوت و آن مگس جمله ناپیدا کند در یک نَفَس
هست دنیاوهر که در وی ساخت قوت چون مگس درخانه ی آن عنکبوت
گر همه دنیا مسلم آیَدَت گُم شود تا چشم، بر هم آیدت
نیست ممکن سر فرازی کردنت سر بِنِه،تا کی ز بازی کردنت؟
ای سرای و باغ تو زندان تو ! وای ِ جانت،وا بلای جان تو
در گذر زین خاکدان پر غرور چند پیمایی جهان؟ ای نا صبور!
چشم همّت بر گشای و ره ببین پس قدم در ره نه و دَرگَه ببین
چون رسانیدی بدان درگاه جان خود نگنجی تو ز عزّت در جهان

تار عنکبوت شبکه‌ای از رشته‌های پروتئینی است که توسط عنکبوتها تنیده می‌شود. این پروتئین سرشار از آمینو اسیدهای آلانین و گلیسین است. بیشتر رشته‌های پلی پپتیدی سازندهٔ این پروتئین، به صورت صفحات بتا آرایش یافته‌اند. این صفحات در زمینه‌ای از رشته‌های آمینو اسید به صورت صفحات آلفا جای گرفته‌اند. مارپیچ‌های آلفا با بی نظمی زیادی به هم پیچیده‌اند و همین بی نظمی باعث خاصیت کش سانی تار می‌شود. یکی از ویژگی‌های جالب تار عنکبوت این است که مقدار زیادی نمک و مواد ضد باکتری و ضد قارچ دارد که در برابر حملهٔ باکتری‌ها و قارچ‌ها از آن محافظت می‌کند.

نحوهٔ تولید تار[ویرایش]

عنکبوت از آب به عنوان حلال پروتئین ابریشم خود استفاده می‌کند. در عنکبوت مجاری تار ریسی وجود دارند. در بخش ابتدای هر مجرا، غده‌های ترشحی وجود دارند که پروتئین سازندهٔ تار را ترشح می‌کنند. در این قسمت ملکول‌های پروتئین در حلال آب غوطه ورند و حالت بلور مایع دارند. در بخش دوم مجرا، پمپ‌های پروتون، فعالانه یون‌های H+ را به درون مجرا ترشح و آن جارا اسیدی می‌کنند در این محیط، از خاصیت آب دوستی بلور مایع کاسته می‌شود. در نتیجه، ملکول‌های آب از ابریشم تار جدا و به کمک پمپ Na+/K+ATPase از مجرا برداشته می‌شوند. مجرای تارریسی در انتهای خود باریک تر می‌شود. در نتیجهٔ نیرویی که از عقب و دیوارهٔ مجرا به بلور مایع وارد می‌شود، این بلور شکل رشته مانندی به خود می‌گیرد و با برداشت ملکول‌های آب حالت جامد تری پیدا می‌کنند. بخش بعدی مجرا نقش مرکز کنترل کیفیت را دارد و در صورتی که پیوستگی تار مشکل داشته باشد، آن را بر طرف می‌کند. بخش انتهایی مجرا، محل خروج تار ریسیده شده‌است. چون در این بخش، تار حالت جامد تری به خود می‌گیرد، غده‌های ویژه‌ای مواد لغزنده کننده‌ای را به سطح داخلی مجراترشح می‌کنند تا خروج تار تسهیل شود.

کاربردهای تار عنکبوت[ویرایش]

تار عنکبوت مقاومت بالایی دارد و درعین حال بسیار سبک و انعطاف‌پذیر است از این رو برخی آن را فولاد زنده نامیده‌اند. این فولاد آن قدر محکم است که می‌توان از آن توری ساخت. و با آن یک بوئینگ ۷۴۷ را متوقف کرد و در عین حال، آن قدر سبک و انعطاف پذیر است که می‌توان از آن لباس تهیه کرد. بنابر این، کاربردهای آن در پزشکی و صنعت زیاد است.

کاربرد در پزشکی[ویرایش]

به دلیل محکمی و در عین حال انعطاف پذیری، می‌توان از آن برای تهیهٔ نخ جراحی، زردپی و رباط مصنوعی و دستکش‌های جراحی بهره برد. تار عنکبوت نقش ضد عفونی کننده و پانسمانی نیز دارد. زیرا عنکبوت برای حفاظت تار پروتئینی خود در برابر باکتری و قارچ‌ها، تارش را به مواد ضد باکتری و ضد قارچ آغشته می‌کند. از این رو می‌توان از آن برای پانسمان زخم استفاده کرد.

کاربرد در صنعت[ویرایش]

• تولید طناب‌های بسیار محکم برای کوهنوردی، چتر نجات
• تولید تورهای ماهیگیری محکم
• تولید لباس غواصی مقاوم در برابر کوسه‌ها
• تولید لباس ضد گلوله

خلق مواد برتر با تقلید از عنکبوت

پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس ( UCLA ) براین باورند که با مطالعه توانمندی عنکبوت‌ها در تنیدن تار می‌توان به راز تولید مواد قوی تر و بهتر پی برد . بنابراظهار نظر توماس هان، استاد دانشگاه مکانیک و هوا فضا دانشگاه کالیفرنیا و فرانک کو استاد دانشگاه در کسل، مهندسان می‌توانند با تقلید از قدرت عنکبوت در تنیدن تار، فرایند طراحی مواد را بهبود بخشند . به این ترتیب آن‌ها می‌توانند کارآیی محصولات گوناگونی را از راکت تنیس گرفته تا بمب افکن استلیث بهبود بخشند . آزمایش‌های انجام شده توسط پروفسور کو نشان می‌دهند که تار عنکبوت در برابر تغییر خواص، فوق العاده مقاوم است و می‌توان آن را در هوا یا زیر آب تنید .

الیاف تار عنکبوت و ظرافت آن – قطری در حدود ۰۲/۰ میکرون – برتری‌های فراوانی دارند . ویژگی‌های ذاتی تارعنکبوت برای مهندسان که در حال طراحی مواد برای مشتریان و بازار صنعتی هستند، بسیار جذاب است . پروفسور هان می‌گوید : « به طور معمول می‌توان موادی فوق العاده قوی ساخت ولی با این کار چقرمگی کاهش می‌یابد . هم چنین می‌توان موادی با چقرمگی فوق العاده بالا ساخت ولی استحکام کاهش خواهد یافت . ترکیب این دو ویژگی همان گونه که در تار عنکبوت مشاهده می‌شود، هدف ماست . »

پروفسور کوکه سال هاست عمر خود را صرف مطالعه الیاف عنکبوت کرده‌است، در ژانویه ۲۰۰۲ به دوست و همکار قدیمی خود پروفسور هان در UCLA پیوست تا چند پروژه پژوهشی را رهبری کند . این پروژه‌ها تحت تأثیر ویژگی‌های چشمگیر تار عنکبوت تعریف شده‌اند .

به عنوان مثال پروفسور هان، یک پلیمر را که با ذرات نانو متری تهیه شده توسط پروفسور ریچارد کانر در دانشکده شیمی دانشگاه کالیفرنیا تقویت می‌کند تا بتواند یک نانو کامپوزیت قوی تر با کارآیی بهتر بسازد . پروفسور هان با یک پلیمر پایه ( شبیه به ماده بیولوژیکی است که عنکبوت برای تنیدن تارش استفاده می‌کند ) آغاز کرده و ذرات نانو متری با ویژگی‌های مشخص را به آن می‌افزاید تا کامپوزیت‌هایی با کارآیی‌های گوناگون بسازد . پروفسور کو می‌گوید : « یک عنکبوت قدرت فوق العاده‌ای در تغییر ویژگی‌های تارش برای کارهای گوناگون دارد . این همان چیزی است که ما به دنبال آن هستیم . »

پروفسور هان توانست با افزودن نانو صفحات گرافیتی، ماده‌ای با خواص الکترو مغناطیسی بهتر از جمله رسانایی بالا تهیه کند . این ویژگی در ساخت هواپیما بسیار مهم است . پروفسور هان می‌گوید : « دیگر نباید نگران امواج الکترو مغناطیس و بارهای الکترو استاتیک که با عملکرد اجزای الکترونیکی تداخل می‌کنند باشید . » او می‌افزاید : « اگر رعد و برقبه بال هواپیما که با مواد ضعیف ساخته شده‌است برخورد کند یک سوراخ بزرگ در آن ایجاد می‌کند . » قابلیت افزایش کارآیی یک کامپوزیت صنایع گوناگون را بهره مند می‌سازد . پروفسور هان که مدت سی سال است با نیروی دریایی و نیروی هوایی آمریکا کار می‌کند، اشاره می‌کند که محرکی قوی برای به کارگیری مواد با کارآیی بالا در صنایع هوا فضا وجود دارد . کاربردهای فضایی، ماهواره‌ها و هواپیماهای استیلث همگی به دقت بالا، کنترل حرارت، کنترل سفتی، پایداری و جذب رادار نیاز دارند . »

اگرچه بکارگیری ذرات میکرونی در طراحی مواد مدت‌های زیادی است معمول است، پروفسور هان ذرات نانو متری را برای افزایش کارآیی مواد به کار گرفته‌است . او می‌گوید : « هنگام به کارگیری ذرات با اندازه میکرونی استحکام کاهش می‌یابد، در حالی که با استفاده از ذرات نانومتری، کارآیی‌هایی هم چون ویژگی‌های الکترو مغناطیسی ماده افزایش می‌یابند، بدون این که استحکام آن دچار کاستی شود . »

پروفسور کو می‌گوید : « فناوری نانو به ما اجازه می‌دهد به آن چیزی که تأثیر کوانتومی نامیده می‌شود، دست یابیم . » این تأثیر کوانتومی است که علت افزایش کارآیی به صورت فزاینده، سریع تر شدن واکنش‌های شیمیایی و حرکت الکترون‌ها و هدایت بهتر حرارت را توضیح می‌دهد . در مقیاس نانو، به علت ریز بودن مواد و چسبندگی اتم‌ها ماده قوی تر می‌شود .

در حالی که پروفسور هان آزمایش‌هایی برای افزایش کارآیی نانو کامپوزیت‌ها انجام می‌دهد، پروفسور کو روی الیاف و نانو کامپوزیت‌های به شکل الیاف کار می‌کند . پروفسور کو معتقد است یک وجه مهم تارعنکبوت، شکل رشته‌ای آن است . در حالی که یک عنکبوت قادر است دسته‌ای از تارهای خود را بدون هیچ کوشش قابل ملاحظه‌ای تولید کند، انسان باید فرایندهایی همانند ریسندگی الکترواستاتیک یا الکترو ریسندگی را برای تولید الیاف در مقیاس نانو به کار گیرد .

فرایند الکترو ریسندگی، قابلیت ساخت الیافی با قطر کمتر از ۱۰۰ نانو متر ، ۱۰۰۰ برابر نازک تر از موی انسان را داراست . برای ریسندگی یک پلیمر مایع با دستگاهی شبیه به سوزن روی یک صفحه متصل به زمین، از بار الکتریکی استفاده می‌شود . این الیاف فوق العاده ظریف دارای خلل و فرج بسیاری بوده و سطح ویژه بالایی دارند، از نظر تجاری و علمی نانو الیاف به شدت مورد توجه قرار گرفته‌اند .

به گفته پروفسور کو یکی از برتری‌های شکل رشته‌ای، قابلیت فرم دهی آن به شکل دلخواه است . یک ورق صلب را نمی‌توان به هر شکلی در آورد، در حالی که الیاف را می‌توان به شکل‌های هندسی گوناگون شکل دهی کرد .

به دلایل مشابه، پروفسور هان از ذرات نانو متری برای افزایش ویژگی‌های یک پلیمر استفاده می‌کند . پروفسور کو می‌گوید : « نانو الیاف به جهات مختلف از الیاف میکرونی بهترند . نانو الیاف سطح بیشتری برای کارکردن دارند . هنگامی که شما ماده‌ای با قطر بسیار کم در اختیار دارید، سطح زیادی برای واکنش شیمیایی در اختیار دارید . یعنی وقتی ضخامت بسیار کم باشد، با مقدار ماده مساوی، قابلیت واکنش ماده با دیگر مواد بهتر است . »

کاربردهای بالقوه مواد ساخته شده با نانو ذرات، طیف وسیع و شناخته شده‌ای دارند . این کاربردها عبارتند از کامپیوترهای همراه، مخازن ذخیره انرژی هیدروژنی و دارو رسانی . حوزه الکتریک نیز تحت تأثیر نانو ذرات قرار گرفته‌است . سیم‌ها و لوازم الکترونیک کوچک تر شده‌اند ولی به لحاظ قدرت و سرعت رشد یافته‌اند . سازندگان لوازم صنعتی نیز فناوری نانو را برای ساخت لوازم ورزشی از جمله راکت تنیس به کار می‌گیرند .

پروفسور کو می‌گوید : « ممکن است عنکبوت‌ها هنوز پاسخ‌های بیشتری برای مهندسان در زمینه ساخت مواد برتر و محصولات بهتر داشته باشند . » پروفسور کو، تار عنکبوت را یکی از جذاب ترین مواد موجود در طبیعت می‌داند . به گفته او می‌توان از عنکبوت‌ها نکات بیشتری را فرا گرفت و هنوز رازهایی برای حل باقی‌مانده‌است .

عنکبوت
یک عنکبوت گردباف
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	بندپایان
زیرشاخه:	قلاب‌داران
رده:	عنکبوتیان
راسته:	Araneae کلرک، ۱۷۵۷
زیرراسته‌ها
تارریس‌به‌سینه‌گان رتیل‌ریختان تارتنک‌ریختان  See table of families
گونه‌گونی
111 families, c.40,000 species

عنکبوت‌ (تارتنک یا کارتنک^[۱] یا تاربافک (به فارسی افغانستان: جولاه یا جولاهی)) جانور بی مهرهٔ شکارگری است که دارای بدنی دوبخشی و هشت پاست. عنکبوت‌ها فاقد بخش‌های جوندهٔ دهان و بال‌اند. آنها در راستهٔ عنکبوت‌ها طبقه‌بندی می‌شوند که خود یکی از چند راستهٔ ردهٔ بزرگتر عنکبوتیان (تاربافان) است. ردهٔ تاربافان دربردارندهٔ گونه‌هایی چون گزدم و کنه است.

اکثر عنکبوت ها تار می‌تنند که معمولاً به صورت رشته‌ای پروتئینی از غده‌های تارتنِ انتهای شکم آنها ترشح می‌شود. بسیاری از گونه‌ها از تار برای شکار استفاده می‌کنند؛ به این صورت که توری یا پرده‌ای می‌تنند که حشرات در آن به دام می‌افتند؛ ولی گونه‌های فراوانی هم هستند که آزاد شکار می‌کنند. از تار برای بالا رفتن از جایی، ایجاد دیوارهای هموار در لانه‌های زیرزمینی، ساختن ساک تخم، درپیچیدن صید، و نگهداری موقت اسپرم، و خیلی کارهای دیگر استفاده می‌شود. برخی گونه‌های عنکبوت بسیار سمی و خطرناک اند و زهرشان آن قدر قوی است که می‌تواند انسان را بکُشد. عنکبوت بیوه سیاه، عنکبوت تورقیفی سیدنی و... از گونه‌های خطرناک عنکبوت اند.

فلامینگو یا مُرغ آتشی پرنده‌ای است از راستهٔ بال‌آتشی‌سانان^[۶].

فلامینگو پرنده‌ای است با پاهای دراز و منقاری منحنی و گردنی بلند خمیده، آبچر بابدنی بسیار کشیده و پر و بالی به رنگهای سفید و صورتی است.
در پروازها باها و گردنش کشیده و قدری پائین تر از سطح بدن قرار می‌کیرد. بالهایش ترکیب زیبائی از رنگهای سرخ و سیاه است. پرنده نابالغ قهوه‌ای مایل به خاکستری چرک است. فلامینگو به آرامی راه می‌رود ودر حالیکه سر ومنقار خودرا در آب کم عمق فرو برده تغذیه می‌کند. فلامینکو از ۹۰/۰ تا ۵/۱ متر بلندی دارد. بیشتر فلامینگوها حلزون وگیاهان آبی را می‌خورند. این پرندگان بصورت دست جمعی و در دسته‌های چند هزارتایی زندگی می‌کنند.

راسته‌ای بال‌آتشی‌سانان که فلامینگو به آن تعلق دارد از پرندگان آبزی و بزرگ‌جثه هستند که غذا را از منقار خمیده و صافی‌مانند خود می‌گذرانند.^[۷]

جفتگیری[ویرایش]

سالی یکبار جفتگیری می‌کند. ولانه‌ای گلین برای تخمگذاری می‌سازد. بیشتر فلامینگوهای ماده یک تخم در سوراخ لانه می‌گذارند ونر و ماده هردو به نوبت روی تخم می‌خوابند. پس از سی روز جوجه از تخم بیرون می‌آید. جوجه فلامینگو بعد از ۵ روز لانه را ترک می‌گوید وبه گروه فلامینگوهای جوجه می‌پیوندد. اما برای تغذیه به لانه‌ای که درآن تولد یافته و پدر ومادر برایش خوراک آماده کرده‌اند باز می‌گردد. بعد از دوهفته خود به جستجوی خوراک می‌پردازد. فلامینگو در محیط طبیعی از ۱۵ تا ۲۰ سال زندگی می‌کند. بیشتر پرنده‌شناسان فلامینگوها را به چهار گونه تقسیم کرده فلامینگوهای بزرگ در آفریقا، جنوب آسیا و اروبا و جنوب آمریکای جنوبی و هند غربی زندکی می‌کنند. فلامینگوهای کوچک در دره بزرگ نشستی کنیا و تانگانیکا در آفریقا به سر می‌برند. فلامینگوهای دیگر دو گونه هستند. گونه کمیاب فلامینگوهای آندی وجیمس می‌باشند که در کرانهٔ دریاجه‌های بلند کوههای آند در آمریکای جنوبی به سر می‌برند. فلامینگوهای وحشی روزگاری در فلوریدای جنوبی می‌زیستند، اما مردم آنها را به خاطر برهای زیبایشان کشتند.

زیستگاه[ویرایش]

مرداب‌های ساحلی کم عمق. مانداب‌های حاصل طغیان دریاچه‌ها، لجن‌زارها و غیره به سر می‌برند.

تغذیه[ویرایش]

رژیم غذایی فلامینگو سخت پوستی به نام آرتمیا می‌باشد.

پراکندگی در ایران[ویرایش]

در دریاچهٔ ارومیه و در تابستان در فارس به سر می‌برند و ممکن است در خوزستان زاد و ولد کنند.

نگارخانه[ویرایش]

• 

  یک فلامینگو و جوجه‌اش

 
• 

  یک فلامینگو در باغ پرندگان اصفهان

 
• 

  چند فلامینگو در باغ پرندگان اصفهان

 
• 

  فلامینگوها در حال نوشیدن آب

عقرب قبل از زایمان

پشت عقرب شکافته می‌شود تا بچه‌ها از آن خارج شوند

روز دوم هم بچه ها در حال خارج شدن هستند

روز سوم هم خروج بچه ها ادامه دارد

روز چهارم بچه ها خارج می‌شوند و پراکنده می‌گردند

روز پنجم؛ آخرین روز خروج بچه‌هاست و مادر همچنان پابرجاست

بعد از پایان یافتن وضع حمل، پشت عقرب همانند روز اول بر می‌گردد و درست می‌شود !

ژدم یا عقرب و یا دراز دم نام یکی از گونه‌های بندپایان رده عنکبوتیان است که دارای ۸ پا و نیشی با زهر کشنده می‌باشد. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها شب‌ها به آرامی به فعالیت‌های زیستی خود می‌پردازند و بیشتر در آب و هوایی گرم فعال هستند.

این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که در واقع قسمتی از دهان آنها محسوب می‌شود. آنها قادرند که ماده سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می‌کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا به‌کار برده و پس از یافتن غذا آن را به‌وسیله چنگال‌هایش می‌گیرد. کژدم‌ها اغلب در طول روز در زیر سنگ‌ها یا در سوراخ زمین پنهان می‌گردند.^[۱]

Asian forest scorpion in Khao Yai National Park, Thailand
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	بندپایان
زیرشاخه:	قلاب‌داران
رده:	عنکبوتیان
زیررده:	Dromopoda
راسته:	Scorpiones C. L. Koch, 1837

اژه شناسی

تلفظ درست آن گژدم است. در فارسی میانه(پهلوی) به صورت گزدم نیز ثبت شده است که ریشه آن از مصدر «گزیدن» است.

شکل و محل زندگی

کژدم‌ها رنگ‌های مختلفی مثل زرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه دارند و اندازه آنها بین ۱۸ تا ۵/۱ سانتی‌متر مختلف است. ولی بواسطه شکل بدنی خود که حالتی تخت و صاف دارد، می‌تواند از شکاف‌هائی به عرض ۳ میلی‌متر نیز عبور کنند و خود را وارد خانه سازند.

کژدم‌ها در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگ‌ها، زیر پوست درختان، بین هیزم‌ها و مانند آن یافت می‌شوند و در محیط داخل خانه حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب دیده می‌شوند. این جانوران در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت و پنهانند و در طی شب فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به‌دنبال شکار خود می‌روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می‌کنند.^[۱]

شکار

کژدم‌ها اغلب حشرات موذی را به دام می‌اندازند و از این نظر اهمیت دارند. آنها اغلب سوسک‌های سیاه و اگر بتوانند قورباغه‌ها را نیز شکار می‌کنند. آنها پس از شکار، طعمه را ابتدا نیش می‌زنند سپس با حرکات کلیسر یا به عبارتی آروارههای خود شروع به خرد کردن بدن طعمه می‌کنند و در این موقع بر اثر ترشح آنزیمی آن را به صورت مایع در می‌آورند. در ناحیه دهان دارای پرزهایی هستند که به صورت فیلتر عمل می‌کنند و از ورود ذرات غذایی کوچک به مری جلوگیری می‌کنند زیرا مواد غذایی فقط باید به صورت مایع وارد شوند. بنابراین عقرب مواد سفت را به صورت تفاله‌های گلوله شده به دور می‌اندازند. به همین دلیل است که عمل خوردن غذا در عقرب‌ها به طول می‌انجامد و گاهی تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد. همچنین عقرب‌ها به آب نیاز دارند و عقرب‌های نواحی مرطوب معمولاً آب را به صورت جداگانه می‌نوشند و عقرب‌های نواحی خشک نیز آب مورد نیاز را از بدن طعمه فراهم می‌کنند. عقرب‌ها پس از غذا خوردن، ساعت‌ها به تمیز کردن خود می‌پردازند و به وسیله مایعی که از دهان ترشح می‌کنند، به تمیز کردن پاها و کلیسرهای خود می‌پردازند. عقرب‌ها در گرسنگی و تشنگی مقاومت زیادی دارند به طوری که می‌توانند ماه‌ها بدون آب و غذا زنده بمانند.

گونه‌ها

از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده‌اند فقط حدود ۲۰ گونهٔ آنها سمی هستند و در میان آنها نوعی عقرب قرمز هندی کشنده‌ترین گونه می‌باشد که میزان کشندگی آن در ایالت‌های هند بین ۴۰ تا ۳۰ درصد گزارش شده‌است.^[۱]

کژدم گونه‌های زیادی دارد که در ایران دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده‌اند^[۲] در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ براثر گزش آنها وجود دارد: ^[۳]

۱- «همی سکورپیوس لپتوروس» که عقربی زرد رنگ و کوچک است. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستان به آن «گادیم» می‌گویند.

۲- «کمپسوبوتوس ماتهیزنی» که دارای اندازه‌ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند.

۳- «آندرکتونوس کراسیکودا» که جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره‌است. این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.

دشمنان طبیعی

کژدم‌ها دو دشمن طبیعی دارند یکی از آنها یک نوع سار است و دیگری مگس و جالب تر اینکه عقرب‌ها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیو تاثیری به آنها ندارد. ضعیفترین عقرب‌ها ۴۰۰۰۰ راد (واحد اندازه گیری تشعشعات تولیدکننده یون جذب شونده) را تحمل می‌کنند این عدد در مورد انسان کمتر از تنها ۶۰۰ راد می‌باشد و بدین گونه حتی از انفجار اتمی هم جان سالم به‌در می‌برند.^[۱]

خطرناک‌ترین کژدم

برخلاف شایعه‌ای که می‌گوید خطرناک بودن عقرب به رنگ آن بستگی دارد و در برخی از نقاط ایران معتقدند که عقرب زرد خطرناک است و در برخی از نقاط دیگر عقرب سیاه را خطرناک می‌دانند، این ارزیابی قابل قبول نیست و رنگ عقرب هیچ نقشی در غلظت سم یا خطرناک بودن آن ندارد. می‌توان گفت که سم عقرب‌های نواحی خشک و گرمسیر در ایران دارای غلظت بالایی است. خوشبختانه خطرناک‌ترین عقرب‌ها هم هنگام گزش انسان معمولاً تمامی سم خود را تزریق نمی‌کنند زیرا عقرب در مصرف سم صرفه‌جویی می‌کند و همیشه در گزش اول با تزریق مختصری آنزیم سعی در دور کردن دشمن دارد، ولی چنانچه اسیر شود و راه فراری نداشته باشد مجبور به تزریق سم اصلی خود می‌شود. عقرب برای جایگزینی سم خود نیاز به تغذیه بیشتر دارد و برای همین زیاد مایل نیست که سم خود را هدر دهد.^[۳]

سم نوعی کژدم به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده‌است که عقربی کوچک و زرد رنگ است با یک توبرکول کوچک روی پشت. طول این جانور ۲/۵ تا ۷/۵ سانتی متر است و به آن «عقرب جرار» نیز گفته می‌شود.^[۴] خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستان یافت می شود و سمی کشنده دارد سم سایر عقربها کشنده نیست.^[۱]

سم

زهر کژدم مایعی بی‌رنگ و شفاف است که خاصیت قلیایی تا خنثی دارد و در واقع نوعی پروتئین است. سم از عناصری مانند کربن، ئیدروژن، ازت و گوگرد تشکیل شده‌است. سم شامل پروتئین‌های مختلفی از قبیل توکسین و آنزیم می‌شود. توکسین‌ها یا فاکتورهای سمی شامل نورووکسین (سم عصب‌گرا)، هموتوکسین و کاردیوتوکسین است. آنزیم‌ها که باعث سهولت تأثیر سم می‌شوند شامل لستیناز، هیالورونیداز، فسفولیپاز، پروتئیناز و آنزیم‌های انعقادی یا ضدانعقادی است.^[۳] زهر کژدم‌ها بیشتر بر بند پایان و جانوران کوچک موثر است اما بعضی گونه‌های آن مانند «عقرب قاتل» برای انسانها هم کشنده هستند. این معلوم نیست که یک عقرب پس از مردن تا چند دقیقه می‌تواند بگزد.

زهر اکثر کژدم‌های سمی باعث نابودی گلبول‌های قرمز خون می‌شود و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می‌کند. گرچه بطور متناقص سم بعضی از انواع کشنده باعث علائم موضعی و تورم زیاد نمی‌شود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به سم عقرب آسیب پذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری می‌باشند. علاوه بر آسیب به گلبول‌های قرمز، زهر عقرب علائم عصبی نیز ایجاد می‌کند که شامل بی‌قراری، تشنج، راه رفتن نامتعادل، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوست به لمس، انقباضات ماهیچه‌ای، درد شکم و کاهش کارکرد سیستم تنفسی می‌باشد که در اکثر موارد این علائم در عرض ۴۸ ساعت فروکش می‌کنند.^[۳]

عقرب‌گزیدگی

کژدم‌های ایران بالاترین میزان گزیدن را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. طبق نتایج بررسی‌ها، افرادی که ۶ ساعت پس از گزش به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند ۲ برابر کسانی که بین ۶ تا ۱۲ ساعت و ۵ برابر کسانی که بیش از ۱۲ ساعت به مرکز درمان می‌روند، شانس زنده ماندن بیشتری دارند.^[۱]

از آنجایی که کژدم‌ها بیشتر در مناطق گرم و شب‌ها فعال هستند رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری از عقرب گزیدگی بخصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد. مثل پوشیدن جوراب، شلوار و کفش مناسب، تکان کفش و لباس قبل از پوشیدن و غیره.^[۴]

پس از چند دقیقه از گزش عقرب که اغلب در ناحیه دست و پا اتفاق می‌افتد علایمی چون درد، تاول، قرمزی، تورم مشاهده می‌شود؛ سپس با گذشت چند ساعت از گزش، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود: تند شدن نبض، بالا رفتن فشار خون، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، تنگی نفس، تشنج، و افزایش ترشح بزاق. عقرب گزیدگی اغلب خطرناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه‌ها موضعی در محل گزش می‌گردد. با این وجود باید کمک‌های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطرناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد.^[۴]

شستشوی محل زخم با آب و صابون، بیرون آوردن وسایل تزئینی و جواهرات، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم باید در وهله اول مورد توجه قرار گیرد بدین منظور می‌توان از یک تکه یخ استفاده کرد ولی هرگز نباید اندام گرفتار را در آب یخ غوطه‌ور ساخت.^[۳]

برای کمک‌های اولیه مؤثر باید به این نکات پرداخت: ارزیابی صحنه حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر، در خواست کمک در صورت لزوم؛ سپس ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک‌های اولیه ضروری در صورت لزوم؛ بی حرکت نگه داشتن مصدوم و ثابت نگه داشتن عضو گزیده شده؛ کمپرس سرد البته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام باید خودداری شود؛ استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم، در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص، استفاده از ساکشن و یا مکیدن محل گزش توسط دهان انجام می‌شود در مورد بریدن و مکیدن محل زخم با دهان توافق نظر وجود ندارد. بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده‌ای استفاده از این روش را مجاز می‌دانند. و سپس انتقال سریع به مرکز درمانی باید توجه داشت که بهتر است بدون فوت وقت و انجام اقدامات اضافی مصدوم را هر چه سریعتر به مراکز درمانی منتقل کرد. علایم گزیدگی با عقرب «گاردیم» در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و همین مسئله اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد به مراکز درمانی می‌گردد. اما مراجعه به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیر می‌تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت، از بین رفتن بافت‌های بدن در محل گزش یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد. گزیدگی عقرب در افراد پیر، کودکان، نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است. همچنین اگر گزش متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم باشد، خطزناک‌تر از گزش اندام (دست و پا) خواهد بود.^[۴]

در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت در مراکز درمانی از پادزهر سم عقرب برای خنثی‌سازی سم و درمان فرد استفاده می‌شود. البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود.

در برخی منابع بستن بالای محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم توصیه شده‌است. برای این کار باید: ابتدا از پارچه، باند یا یک وسیلهٔ مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی‌متر استفاده کرد. سپس آن را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش (یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است) بست. پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاهرگی در اندام مربوطه گردد. توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخرگی اندام مبتلا گردد. به این منظور، پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد.^[۴]

سم‌گیری

از رایج‌ترین روش‌های سم‌گیری از کژدم‌ها، استفاده از غده سمی عقرب یا به عبارتی بند انتهایی دم عقرب است. این بند انتهایی را غده سمی می‌گویند و نباید با دیگر بندهای دم عقرب که پنج عدد هستند، اشتباه شود. برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم (بند پنجم) قطع می‌کنند و آن را شستشو می‌دهند سپس در دستگاه‌های خشک کننده حدود یک ماه قرار می‌گیرد تا به طور کامل خشک شود. پس از آن غده‌ها را در هاونهای بلورین می‌کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می‌کنند. محلول به‌دست آمده را در سانتریفوژ قرار می‌دهند تا مایع محتوی سم جدا شود.

روش دیگر برای تهیه سم که به وسیله آن سم خالص‌تری تهیه می‌شود، استفاده از دستگاه شوک الکتریکی است. به این ترتیب که با استفاده از دو سر الکترودی که در طرفین غده سمی قرار می‌گیرند، شوک الکتریکی به جانور وارد می‌کنند که باعث می‌شود سم خالص به بیرون بریزد.^[۳]

تولید مثل

کژدم مادر به همراه کژدمهای نوزاد

کژدم‌ها زنده‌زا بوده و اغلب از نیمه تابستان تا نیمه پاییز می‌زایند و تعداد نوزادها بسته به نوع عقرب از ۲ تا ۹۰ عدد متغیر است. در برخی از انواع عقرب‌ها، نوزادان از سر خارج می‌شوند و در برخی دیگر نوزادان از دم.^[۳] نوزادان پس از تولد خود را به سطح پشتی بدن مادر می‌رسانند و دست کم تا زمان نخستین پوست‌اندازی نوزادان بر پشت کژدم مادر جابجا می‌شوند. در این هنگام اغلب، به علت گرسنگی و نبود غذا عقرب مادر از چند نوزاد خود به عنوان غذا استفاده می‌کندو بالعکس تغذیه بچه ها از مادرشان (حمید رساپور ).

تنفس

نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.^[۳]

قلب

کژدم‌ها قلبی لوله‌ای شکل و دراز در سطح پشتی تنه دارند که تعداد انقباض‌های آن بسته به گونه عقرب متفاوت است و از ۶۰ تا ۱۸۰ بار در دقیقه می‌زند.^[۳]

خون

خون عقرب‌ها دارای هموسیانین می‌باشد که به صورت مایعی روشن و حاوی مقدار زیادی مس است. خون کژدم‌ها به علت وجود مس در مجاورت هوا اکسید می‌شود و از این رو به رنگ آبی یا سبز دیده می‌شود. خون عقرب‌ها سمی است به طوری که اگر آن را به یک موش تزریق کنند موجب مرگ آن می‌شود.^[۳]

بینایی

برخلاف تصور عده‌ای که کژدم‌ها را کور می‌پندارند، این جانوران دارای قدرت بینایی هستند ولی فقط می‌توانند اجسام را در فواصل چند سانتی‌متری تشخیص دهند. کژدم‌ها دارای یک جفت چشم میانی و ۲ تا ۵ عدد چشم جانبی هستند. چشم‌های جانبی با وجود داشتن عصب بینایی فاقد قدرت دید هستند و به احتمال فقط می‌توانند نور را تشخیص دهند.^[۳]

نمادشناسی

کژدم‌ها تقریباً در تمامی اسطوره‌های ملل مختلف نقش دارند و در نقش و نگاره‌های باستانی اغلب کشورهای مختلف با نقش عقرب برخورد می‌کنیم. این موجودات عجیب به دلیل ظاهر ترسناکی که دارند به عنوان نمادهای گوناگون کاربرد داشته و دارند. اما بیش از همه انسان کنجکاو است که درباره جانوران خطرناک به ویژه عقرب بیشتر بداند و چه بسا که همین کنجکاوی باعث شده که شایعات زیادی در رابطه با کژدم‌ها پدید آید. این شایعات بیشتر به علت نبود اطلاعات رواج پیدا می‌کند و تقریباً تمامی آنها از نظر علمی بی‌اساس هستند.^[۳]

خودکشی کژدم‌ها

برخی تصور می‌کنند زمانی که عقرب در میان آتش محصور می‌شود یا در شرایط سخت قرار می‌گیرد، دم خود را بر بالای سرش می‌برد و نیش را درون سرش فرو کرده و خودکشی می‌کند. اما این باوری غلط و فقط یک افسانه‌است و پایه علمی ندارد. در حقیقت عقرب وقتی در میان آتش محصور می‌شود با حرکات نیش زدن به اطراف می‌خواهد از خود دفاع کند و به عبارتی هر آن چه که در مقابلش است را نیش بزند و در این موقع نیز می‌خواهد آتش را نیش بزند که این تصور را پدید آورده که خودش را نیش می‌زند.^[۳]

عقرب‌ها همانند جانوران دیگر در برابر هر شرایط سختی تا لحظه مرگ مقاومت می‌کنند و این شرایط بوجود آمده‌است که جان آنها را می‌گیرد نه این که خودشان به ناچار خودکشی کنند. اما این که چرا عقرب‌ها در میان حلقه آتش می‌میرند، به میزان مقاومت عقرب در برابر گرما بستگی دارد و علت آن بالا رفتن درجه حرارت اطراف است. به عبارت دیگر عقرب‌ها دمای بالا را نمی‌توانند تحمل کنند و بیشتر آنها در دمای ۴۰ درجه به بالا می‌میرند ولی در عوض دمای بسیار پایین و در حد صفر درجه را به خوبی تحمل می‌کنند. علت مرگ عقرب در حرارت بالا به دلیل از دست دادن سریع آب بدن، انعقاد همولنف و انسداد عروق و مجاری است.^[۳]

کتاب مبانی و مفاهیم روش­های آزمایشگاهی در بیوشیمی، فیزیولوژی و سم شناسی حشرات

تالیف دکتر وحید حسینی نوه- دکتر محمد قدمیاری

این کتاب با شرح مختصری از روش­های مورد استفاده در زمینه بیوشیمی، فیزیولوژی و سم شناسی حشرات به شیوه درست و عملی انجام این روش‌ها می‌پردازد. در این کتاب تلاش شده است که مطالب تا آنجا که ممکن است به زبان ساده و با ارایه مثال‌های متعدد و همچنین نتایج حاصل از پژوهش­های نویسندگان کتاب بیان شود. کتاب «روش‌ها در بیوشیمی، فیزیولوژی و سم‌شناسی حشرات» دربردارنده 9 فصل است

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس حیوانات, عکس حیوانات زیبا, عکس حیوانات وحشی, عکس های زیبا از حیوانات, عکسهای حیوانات

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا از حیوانات, عکس های زیبا از حیوانات و بچه حیوانات

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

حیوانات بامزه, حیوانات جالب, حیوانات خنده دار, حیوانات در خواب, حیوانات دیدنی

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

عـکس حیوانات زیبا, عکس, عکس حیوانات, عکس های حیوانات

عکس های زیبا و تعجب برانگیز حشرات- عکس حشرات  – عکس های حشرات عجیب

مقدمه

شاخه بندپایان موفق‌ترین جانوران بوده و نسبت به سایر شاخه‌ها از تعدد و تنوع بی‌شماری برخوردارهستند. بطوری که از میان قریب به یک میلیون و پانصد هزار گونه جانوری شناخته شده 4/3 آن را بندپایان به خود اختصاص می‌دهند. بسیاری ازبندپایان برای ما شناخته شده هستند بویژه حشرات که در اکثر زیستگاهها بسر می‌برند. موفقیت این شاخه از جانواران ، نتیجه ساختمان اساسی بدن بویژه سازمان قطعه قطعه‌ای و اسکلت خارجی کیتینی آنهاست. بندپایان شامل چندین زیر شاخه هستند.

زیر شاخه آرواره‌داران

بدن دارای سر سینه و شکم یا سر است. سر سینه یا سر از خارج بدون قطعه می‌نماید. سینه ، شکم یا تنه قطعه قطعه است. در سر یک یا دو جفت آرواره و دو جفت ماگزیلا وجود دارد. سخت پوستان ، صد پایان ، هزار پایان و حشرات در این زیر شاخه قرار می‌گیرند.

رده حشرات

حشرات یا شش پایان ساکن خشکی هستند و بعضی بطور ثانویه آبزی شده‌اند. سر 6 قطعه وسینه 3 قطعه است که معمولا دارای 3 جفت پا و دو جفت بال است. شکم اصولا 11 قطعه بدون زواید حرکتی دارد. چشمها مرکب و ساده‌اند. بیش از 800 هزار گونه دارند.

زیر رده بدون بالان

انواع ابتدایی ، بدون بال و بدون دگردیسی هستند.

راسته پرتورا

فاقد شاخک بوده و اولین جفت پاهای حرکتی به اندامهای حسی مبدل گشته‌اند. فاقد چشم ساده و مرکب و دارای چشم کاذب هستند. لوله های مالپیگی به صورت برجستگیهای کوچکی تحلیل رفته اند. سیستم تراشه‌ای ساده بوده و یا اصلا فاقد آن می‌باشند. بدن 12 مفصلی و فاقد زایده سرسی است. پیش از کامل شدن تعداد مفاصل شکمی از تخم خارج شده لذا اصطلاحا آنامورف هستند..

راسته دیپلورا

این راسته را آپتر نیز می‌نامند. بدن کوچک و نرمی داشته و محیطهای تاریک و مرطوب را ترجیح می‌دهد. دارای شاخک طویل و فاقد چشم‌اند. شکم 11 مفصلی و دارای سرسی است. لوله‌های مالپیگی پاپیلایی شکل می‌باشند.

راسته کلمبولا

دارای بدنی نرم و کوچک و شاخکهای کوتاه می‌باشند. چشمهای مرکب کوچک و یا تحلیل رفته‌اند. معمولا جهنده بوده و این عمل را بواسطه عضو جهنده خاصی انجام می‌دهند. فاقد سرسی شکلی و لوله‌های مالپیگی می‌باشند. پوست اندازی به صورت اپی‌مورف است. یعنی تعداد مفاصل شکمی جانور به هنگام خروج از تخم کامل می‌باشند از این راسته جنس انوتوموبریا را می‌توان نام برد.

راسته تیزانورا

خصوصیات بسیار نزدیک با راسته تیزانورا دارد و اصطلاحا دم مویی نامیده می‌شوند. اعضای راسته تیزانورا که ماهی نقره‌ای نیز نامیده می‌شوند. دارای بدن نسبتا طویل و فلس‌داری می‌باشند. شاخکها طویل و چشمهای مرکب رشد کرده‌اند. تعداد مفاصل شکمی 12 عدد بوده و در انتها به سرسی طویلی ختم می‌شود و لوله‌های مالپیگی و تراشه‌ها بسیار رشد یافته‌اند. از این راسته جنس ترموبیوس را می‌توان ذکر کرد.

زیر رده حشرات بالدار

راسته راست بالان

ملخها ، سوسریها و جیرجیرکها در این راسته قرار دارند. قطعات دهانی خورد کننده هستند. بالهای جلویی باریک و بالهای عقبی نازک و تاشده در زیر بالهای جلویی هستند. بسیاری بدون بال هستند. گیاهخوارند و 25 هزار گونه دارند.

راسته پوست بالان

قطعات دهانی خورد کننده هستند. بالهای جلویی کوتاه و بالهای عقبی بلند و نازک هستند. در نقاط تاریک بسر می‌برند. شب فعال هستند و 1200 گونه دارند.

راسته ایزوپترا یا جوربالان

موریانه‌ها در این گروه قرار دارند. بالها مشابه و نازک هستند. زندگی اجتماعی دارند. بیشتر ساکن مناطق گرمسیری هستند. چند شکلی دارند و 2000 گونه دارند.

راسته سنجاقکها

سنجاقک در این راسته قرار دارد. بالها مشابه و دارای رگبالهای تور مانند هستند. بال سنجاقکها به سمت عقب تا نمی‌شود اما در گروهی از آنها بالها در هنگام استراحت تا می‌شوند. چشمهای مرکب بسیار مشخص دارند. شکم باریک و دراز است. صیاد هستند. آبششهای نایی دارند. 5000 هزار گونه دارند.

راسته نوروپترا

مورچه‌گیرها در این گروه قرار دارند. بالها مشابه هستند. لارو دارای قطعات دهانی خورد کننده یا مکنده است. گوشتخوارند و از حشرات و کنه‌ها تغذیه می‌کنند. 5000 گونه دارند.

راسته پولک بالان

پروانه‌ها و بیدها در این گروه قرار دارند. دارای خرطوم هستند. در بیدها بال در زمان استراحت افقی می‌ماند. شاخکها پرمانند و یا رشته‌ای هستند.

راسته دوبالان

مگسها و پشه‌ها در این گروه قرار دارند. قطعات دهانی سوراخ کننده و مکنده هستند و قسمتی از آنها در خرطوم واقع است. بالهای عقبی کوچک است. 100 هزار گونه دارند.

تولید مثل در حشرات

به جز چند مورد استثنایی عمل لقاح از طریق جفتگیری صورت می‌گیرد و تخم گذاشته می‌شود. در جنین جوانه‌های مولد زواید بدن به توالی از جلو به عقب ظاهر می‌شوند. هنگامی که لارو سر از تخم بیرون می‌آورد. شبیه جانور بالغ است و فقط کوچکتر هستند. لاروها طی پوست اندازیهای متوالی رشد می‌کنند و سرانجام محفظه‌هایی در دیواره بدن پدید می‌آید و دیسکهای شفیره‌ای شروع به پیدایش می‌کند. تغییر شکل لارو کرمی شکل به جانور بالغ در درون پیله انجام می‌شود. در این مرحله محفظه‌هایی که محتوی دیسکهای شفیره‌ای هستند باز می‌شوند و زواید جانور کم کم ظاهر می‌شوند.